بررسی آزمایشگاهی تله اندازی رسوب و مولفه های جریان در کانال با پوشش گیاهی

مدیریت­، حفاظت و بهره­برداری از رودخانه­ها، آبراهه­ها و کانال­های آبیاری دارای پوشش گیاهی اهمیت فراوان دارد. بررسی شرایط رسوب­گذاری­، از مهم­ترین مسائل مبتلا به شبکه­های آبیاری و زهکشی تلقی می­شود. پوشش گیاهی در کانال­های آبیاری به عنوان یک محدودیت، ظرفیت انتقال آب را کاهش و رسوب­گیری را افزایش می‌دهد و هزینه­های نگهداری کانال‌ها و به طور کلی شبکۀ آبیاری و زهکشی را بالا می­برد. اما پوشش گیاهی در رودخانه­ها عامل کاهنده انتقال رسوب تلقی می­شود. در این پژوهش، اثر پوشش گیاهی بر تله­اندازی رسوب در آبراهه­ها و همچنین، ارتباط نسبت دبی ورودی رسوب به خروجی، عدد فرود، شیب و تراکم پوشش گیاهی با راندمان تله‌اندازی بررسی شده است. این پژوهش در آزمایشگاه هیدرولیک پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری و در یک فلوم آزمایشگاهی شیب­پذیر به طول هفت متر و پهنای 25 سانتی­متر با پوشش گیاهی درختچه­ای مصنوعی به ارتفاع هفت­ سانتی­متر (در کف) و با تراکم 12­، 25 و 50 درصد­، سه دبی جریان چهار، شش و هشت­ لیتر بر ثانیه­­، در سه شیب­ مختلف دو، چهار و شش در هزار و با تزریق 4000 گرم رسوب در دقیقه اجرا شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بیشترین راندمان تله­اندازی رسوب در شرایط تراکم 50 درصد و با کمترین دبی چهار لیتر بر ثانیه و با عدد فرود 15/0 و در شیب 002/0 محقق شده است و با کاهش عدد فرود، نسبت دبی رسوب ورودی به دبی رسوب خروجی افزایش می­یابد. با افزایش تراکم پوشش گیاهی، میزان رسوب تله افتاده افزایش می­یابد و با افزایش شیب نیز دبی رسوب خروجی افزایش و تله‌اندازی رسوب کاهش می­یابد.